Bakla, ortalama olarak 120-200 günlük bir yetişme dönemine sahip olsa da, soğuk iklim şartlarına dayanıklı bir bitki türüdür. Bu yüzden ülkemizde bakla üretimi neredeyse bütün bölgelerde rahatlıkla yapılabilecek ve iyi verim elde edilebilecek bir üründür.

çeşitleri

iklim isteği

Baklanın vejetasyon (büyüme) süresi 120-200 gün olmasına rağmen fazla sıcaklık istemez. Yağışlı ve nemli ortamları sever. Deniz havası, baklanın en uyum sağlayabileceği havadır.

İyi bir tohum çimlenmesi için toprak sıcaklığının 9 °C, hava sıcaklığının 10-14°C olması gerekir. Tohumların çimlenip bitkinin toprak yüzeyine çıktığı ilk dönemde -6 °C sıcaklığa kadar dayanabilir. Sıcaklığın -10 °C'ye düşmesi bitkinin ölümüne neden olur. Çimlenme zamanındaki kuraklık ve yağış fazlalığı, bakla verimini önemli ölçüde azaltır. Çimlenme dönemi boyunca ılık hava görülürse, ürün miktarı artar.  Sıcak iklimlerde, kışın serin zamanlarında iyi yetişir. Değişik iklim şartlarında hafif donlara dayanır. Kışlık olarak ekilen bakla için, ılıman kışın ardından bahar ve yaz aylarının ılık ve kuru geçmesi gerekir. Çok nemli ve soğuk kış aylarında, kar örtüsü yoksa bitkinin çıkışı yavaşlar. Çiçeklenme döneminde yüksek sıcaklığa karşı hassastır. Yüksek sıcaklıklar, çiçek dökülmesine neden olur. 

Bakla, kısmen uzun gün bitkisidir. Kısa günlerde yeşil kısmı iyi gelişir. Kuraklığa dayanıklı değildir. Gelişme dönemi boyunca düzenli ve yeterli yağış alan ya da sulanabilen alanlarda iyi yetişir.

toprak isteği

Bakla, derin, organik madde açısından zengin, geçirgen, su tutma kapasitesi yüksek, tınlı killi toprakları sever. Toprağın kalsiyum açısından zengin olmasını ister. Toprak nötr ya da hafif alkali olduğu zaman en iyi verim elde edilir. Toprak ph derecesi 7-7,5 arasında olmalıdır. Asitli toprakta baklanın büyümesi yavaşlar, verimi oldukça düşük olur. 

yetiştiriciliği

Baklanın kök yapısı kazık köktür. Kök etrafında çok miktarda yan kökler bulunur. 

• Tohum temin ederken uygun bir bakla türü seçin. Farklı türler, mevsimlerin farklı dönemlerinde yetişir. 
• Bahçede uygun bir alan seçin. Bakla, güneşi çok sevdiğinden bol ışık alan bir yer tercih etmeniz daha uygunolur. Seçili alanın fazla rüzgar almamasına dikkat edin.
• Toprak verimli ve tavlı kalmaya elverişli olmalı, suyu rahatça çekebilmelidir.
• Toprağı kazın. Çürümüş organik veya normal gübre koyarak toprağı zenginleştirin.
• Tohumları 5 cm derine ekin. 20 cm aralıklarla çift sıra yapın. Her çift sıra arasına 1 metre mesafe bırakın.
• Fideleri çubuk ile destekleyin. Bakla, rüzgara dayanıksızdır. Çubukları birbirine ipler vasıtasıyla sıralı ya da çapraz şekilde bağlayın.
• Kökte küçük baklalar oluştuğu zaman tepelerini koparın.
• Hasata hazır olduğunda, birkaç gün arayla alt kısımlarından toplayın. 7,5 cm kadar olan baklalar etli ve sulu olur. Kabuklarıyla birlikte yenebilir. Daha uzun baklalar kabuklarından ayrılıp tüketilir.
• Tüm hasat bittiğinde bitkiyi toprağa döndürün. Dip kısmından kesip parçalarını toprağa gömün. En doğal gübre budur...

ekim dikim

Bakla ekimi 3 farklı yolla yapılır.

Ekim derinliği büyük tohumlarda 7-8 cm, küçük tohumlarda 5-6 cm olarak ayarlanır.

Erken ekimde bitkiler kışa fazla gelişmiş olarak gireceklerinden soğuktan zarar görebilirler. Geç ekimde ise toprak sıcaklığı düşük olduğundan dolayı çimlenme oranı düşük, fideler zayıf olur. Yazlık olarak kış sonu ya da ilkbahar başlangıcı (Şubat-Mart) ekim için uygundur. Kışların uygunolduğu bölgelerde ekim, kasım aylarından ilkbahara kadar bakla ekimi yapılabilir.

Ekim sıklığı tohum iriliğine, sıra arası ve sıra üzeri bırakılacak mesafeye ve tohum sayısına göre değişir. Kışlık ekimde m²'de 35-40 bitki, ılıman bölgelerde sıra arası 50-60 cm, sıra üzeri 10-15 cm olmalıdır. Küçük tane ekiminde m²'de 45-55 bitki, büyük taneli çeşitlerde m²'de 20 bitkiye kadar azaltılmalıdır.

çapalama

Bakla üretimi için ekilen tohumlar 10-15 gün içinde çimlenerek toprak yüzeyine çıkarlar. Yüzeye çıkan bitkiler 8-10 cm boya ulaştığı zaman birinci çapa yapılır. Bu dönemde bitkinin kökü doldurulur. Çiçek açmadan önce ikinci çapalama yapılarak hem toprağın kabartılması, hem de yabancı otlardan temizlenmesi sağlanır. Çiçeklenme döneminde çapa yapılmaz. Bu dönemde çapa yapılırsa çiçeklerde dökülme görülür. Bunun sonucunda verim düşer. 

sulama

Bakla gelişme döneminde havalar kurak giderse çiçeklenmeden önce mutlaka sulama yapılmalıdır. Çiçekler meyveye döndükten sonra bitkinin ihtiyacına göre belirli aralıklarla sulama tekrarlanır. İlkbahar dönemi üretiminde iyi ürün alabilmek için düzenli ve devamlı sulama önerilir.

Kışın ılık yaşandığı bölgelerde sonbaharda ekilen bakla bitkisine, kış ve ilkbaharda sulama yapılmaz. Yağışlar bitkinin su ihtiyacına yeterli olur. Kışı soğuk geçiren ve bakla tanelerinin ilkbaharda ekilmesi zorunlu olan bölgelerde, tohumdan çimlenen bitki çapalandıkça sulama yapılmalıdır. Yağış olduğu zamanlarda sulamaya ihtiyaç kalmaz. Kuraklığın fazla olması bitkiye zarar vereceği gibi, fazla nem de bitkiye zarar verir.

gübreleme

Tohum ekimi ilkbaharda yapılacak ise, önceki sonbaharda (ekim yapılmadan birkaç ay önce) dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi karıştırılmalıdır.

Baklanın havadaki serbest azottan istifade edebilmesinden dolayı yüksek miktarda azot uygulanmasına ihtiyacı yoktur. Ancak zayıf topraklarda bakteri faaliyeti başlayana kadar geçen süredeki ihtiyacı karşılamak için bir miktar azotlu gübrenin ekimden önce toprağa atılması gerekebilir. Bunun için dekara 3 kg saf azot olacak şekilde azotlu gübre uygulanmalıdır. 

En uygun gübreleme miktarının toprak analizi ile tespit edilmesi gerekir. İyi bir bakla tarımı için 8-10 kg/da azot, 10-15 kg/da fosfor olacak şekilde gübreleme yapılabilir.

hasat

Baklada hasat zamanı kullanım amacına göre değişir. Baklalar taze bakla, taze iç bakla ve kuru dane olarak hasat edilebilir.

Turfanda olarak hasat edilen baklaların boylarının 5-7 cm olması yeterlidir. Bu dönemde hasat edilen baklaların ağırlığı olmamasına karşın fiyatı oldukça yüksektir. Hasat edilen baklaların iriliği arttıkça fiyat düşer. Zamanla baklanın içindeki daneleri ve baklanın kabukları sertleşir. Taze olarak değerlendirilme özelliğini kaybederler. Bunlar taze iç bakla olarak değerlendirilir.

Taze bakla hasadında baklanın toplanması çekip koparmak suretiyle yapılmamalıdır. Bu hem bitkiye, hem ürüne zarar verir. Bunun için toplanacak olan baklaları elle tutup aşağıya doğru hafif sıyırarak gövdeden ayırmak gerekir.  

Bakla taze olarak tüketildiğinden dolayı saklanması ve depolanması söz konusu değildir. Ürünün fazla olduğu yıllarda baklalar daha geç hasat edilerek taze iç bakla ya da kurutularak kuru dane bakla olarak değerlendirilir.

verim

Ekim zamanı, çeşidi, hasat zamanı ve değerlendirme şekline bağlı olarak dekardan elde edilecek ürün miktarı da değişir. Bir dekar alandan taze bakla olarak yaklaşık 1000-1500 kg, taze iç bakla olarak 700-900 kg, kuru dane olarak ise 150-300 kg ürün hasat edilebilir. Bu rakamlar ortalama rakamlardır. 

hastalıklar

Pas hastalığı, antraknoz, kök boğazı çürüklüğü, bakla mozaik virüsü

zararlılar

Yaprak bitleri, tohum böcekleri (brucus), canavar otu (orobanş), küsküt

faydaları

• Yüksek protein içerdiğinden, protein ihtiyacını karşılar.
• Lif açısından zengindir, kilo vermeye katkı sağlar.
• Sindirimi kolaylaştırır.
• Parkinson hastalığının belirtilerini hafifletir.
• Folik asit içerir, hamilelikte çok faydalıdır.
• Böbrek fonksiyonlarını düzenler.
• Bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi vardır.
• Göğüs hastalıkları ve öksürüğe karşı etkilidir.
• Kalp hastalıklarını önleyici etkisi vardır.
• Doğal bir depamin kaynağıdır.
• İçerdiği manganes sayesinde kemik erimesini (osteoporoz) önlemeye yardımcı olur.
• İçeriğindeki demir sayesinde kansızlığı (anemi) önler.

zararları

Favizm hastalığında kaçınılması gereken sebzedir. Bu hastalık kırmızı kan hücrelerindeki glikoz 6 fosfat dehidrojenaz diye bilinen enzim eksikliğinden kaynaklanır. Baklada bulunan bir bileşen, favizm hastalarında kan hücrelerinde yıkıma yol açmaktadır. Bu enzim eksikliği olan insanların bakla yemesi sonrası semptomlar ortaya çıktığından dolayı, bu hastalık bakla zehirlenmesi olarak bilinir.

Parkinson hastalarının bakla tüketmeden önce doktorlarına danışmaları gerekir. Baklada bulunan bileşen, parkinson ilaçlarındaki etken maddelere benzer etki sağlar. Bu yüzden ilaçla birlikte fazla doz alınmış ilaç etkisi göstereceğinden dolayı doktor kontrolünde kullanılmalıdır.